زن روی زمین افتاده. پاهایش کشیده می‌شود، کف خیابان، روی آسفالت داغ پیروزی و پرتاب می شود داخل ون.
این ویدئو حالا چند روز است در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخد. ویدئویی کوتاه، تلخ، و آشنا.
روایت رسمی، روایت خیابان
ماجرا طبق گزارش رسمی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران، از تماس شهروندان با سامانه ۱۳۷ آغاز می‌شود. زنی میانسال با وضعیت روحی نامناسب، در خیابان پیروزی، ظاهراً باعث «برهم خوردن نظم» شده بود. گشت فوریت‌های اجتماعی به محل اعزام می‌شود. در ادامه، آن‌طور که در بیانیه آمده، زن به مددکار زن حمله می‌کند، او را لگد می‌زند و سپس یکی از اهالی، به‌زعم خود برای کمک، وارد ماجرا می‌شود و زن را به زور به داخل ون منتقل می‌کند.
اما در ویدئویی که منتشر شده، روایت رسمی زیر سؤال می‌رود. در آن تصویر نه حمله‌ای دیده می‌شود، نه برخورد تخصصی. فقط زنی دیده می‌شود که بی‌دفاع روی زمین کشیده می‌شود.
«این تصویر، خیانت به حرفه مددکاری است».زهرا شمس احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، از نخستین مقام‌هایی بود که به این ویدئو واکنش نشان داد. او گفت:«مشاهده چنین رفتاری که در آن فردی آسیب‌دیده به طور تحقیرآمیز روی زمین کشیده می‌شود، مصداق آشکار نقض کرامت انسانی و تخطی از اصول حرفه‌ای مددکاری اجتماعی است.»
او خواستار بررسی فوری ماجرا و برخورد قانونی با عاملان شد. به گفته او، دستور پیگیری صادر شده و بازنگری در پروتکل‌های مداخله اجتماعی و نظارت بر نیروهای امدادی نیز در دستور کار قرار گرفته است.
در بیانیه شهرداری تأکید شده است که زن موردنظر، دچار اعتیاد و ناپایداری روانی بوده و در غربالگری هم سوءمصرف مواد او محرز شده است. با این حال، حتی اگر تمام جزئیات گزارش شهرداری صحیح باشد، سؤال اصلی باقی می‌ماند: آیا این نوع برخورد، کم‌ترین شباهتی به اصول انسان‌محورِ مددکاری دارد؟
سوده نجفی، عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران، در توییتی نوشت:«برخورد ون فوریت‌های اجتماعی شهرداری با یک شهروند زن، ناشایست و غیرقابل توجیه است. شهرداری باید پاسخ قانع‌کننده بدهد. حفظ کرامت انسانی باید سرلوحه امور باشد.»
نرجس سلیمانی نیز گفت: عذرخواهی بابت این قصور، وظیفه ماست؛ حتی اگر علت و زمان ماجرا را دقیق ندانیم. اصلاح این روند، وظیفه‌ای همگانی‌ست.
یک زخم کهنه
این نخستین بار نیست که برخورد نیروهای شهرداری با شهروندان آسیب‌دیده خبرساز می‌شود. پیش‌تر نیز ویدئوهایی از رفتارهای خشونت‌بار با کارتن‌خواب‌ها، زنان بی‌خانمان یا کودکان کار منتشر شده بود. اما این‌بار، شاید انتشار تصویر کشیده شدن یک زن بر زمین، هشداری جدی‌تر باشد. هشداری به سیستمی که قرار است التیام باشد، نه آسیب.
تدوین منشور اخلاقی برای نیروهای امدادی، بازنگری در شیوه جذب و آموزش آن‌ها، تقویت نظارت میدانی، ایجاد نهادهای ناظر مستقل و ارتقای رویکرد تخصصی در ساماندهی آسیب‌های اجتماعی، از جمله راهکارهایی است که از زبان مسئولان شنیده می‌شود. اما تجربه نشان داده است که بدون فشار افکار عمومی و رسانه‌ها، این وعده‌ها به عمل نمی‌رسد.
