به گزارش خبرگزاری مهر سید علی موسوی، پژوهشگر حوزه دین و اندیشه، در رابطه با مهمانی ۱۰ کیلومتری عید سعید غدیر خم یادداشتی را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد.
متن یادداشت به شرح زیر است:
الذین ان مکناهم فی الأرض أقاموا الصلوة
عبادی تر از مناسک نماز در شرایع الهی نمی‌توان یافت. اقامة کردن این شریعت نیز به عهده حاکمیت گذاشته شده است. جالب آن که قرآن کریم آنگاه که به قسط می‌رسد بیان می‌دارد لیقوم الناس بالقسط (تا مردم خود عدالت را برپا کنند) اما هنگامی که به نماز می‌رسد، ویژگی افرادی که سلطه پیدا کرده اند را بر پا کردن مناسک نماز بر می‌شمارد.
در همه فرهنگ‌های طول تاریخ و حتی در دنیای مدرن، ساخت مناسک مهمترین نقطه ورود فرهنگ سازان به بافت زندگی عمومی است. با وجود اولویت عدالت در کارکردهای حاکمیت اسلامی اما از منظر ابزار تحقق این امر، مهمترین وظیفه حاکمیت اسلامی، اقامه فرهنگ الهی است. بدون اقامه مناسک اسلامی امکان تحقق عدالت نیست، البته باید روح عدالت‌جویانه و آمادگی بر فدایی شدن و مقاومت در مقابل ظلم، در همه مناسک الهی اعم از نماز و حج و عید قربان و … اعتلا یابد.
فارغ از مناسک توقیفی شرعی، آنچه ظاهرگرایانه در «مناسک سازی» به عنوان «بدعت آفرینی» مطرح می‌شود نیز ریشه در فهم سطحی فقهی منتقدین از ساخت مناسک دارد. سنن شرعی توقیفی نیست بلکه جوهره‌ای توقیفی دارد. بر اساس «من سن سنة حسنة»، تأسیس سنت بر اساس روح سنت رسول الله ص به شدت تشویق شده است.
جعل هر سنتی خارج از سنت رسول الله ص بدعت نیست. اصل عزاداری امام حسین ع و اصل جشن غدیر در سنت رسول الله ص نبوده است اما جعل این سنت‌ها توسط اهل بیت ع موافق سنت رسول الله ص بوده است. موافقت با سنت رسول الله ص قاعده‌ای است که اهل بیت ع برای سنج روایات بیان فرموده اند. تبیین دقیق این مسئله فقهی – حدیثی نیازمند مجالی دیگر است؛ اما در مورد رهبانیت که به تعبیر قرآنی بدعت است، فقرات بعدی آیه «فما رعوها حق رعایت‌ها» دال بر حق رعایت آن ابتداع است. مشکل این بدعت، از نقطه عدم رعایت حرمت آن و به تعبیری «شکستن حرمت رهبانیت» بود.
خارج از منظر فقهی و شرعی، آنچه این روزها به عنوان نقد اجتماعی جشن ملی میهمانی غدیر مطرح می‌شود، کمرنگ کردن جشن‌های محلی و مشارکت‌های مردمی با ورود حاکمیت به حمایت از میهمانی چند ده کیلومتری است. مشاهدات دال بر عدم ملازمه این دو امر با یکدیگر است. همان گونه که هیأت‌های بزرگ در شهرهای مختلف، هیئت‌های کوچک و محلی را از بین نبرده‌اند.
ما با پدیده دیگری مواجهیم. کاهش حجم جلسات خانگی زنانه، دعای ندبه‌های فامیلی، روضه‌های ماهانه در محله و فامیل، شور و نشاط کودکان و نوجوانان هر محله در آزین بندی محله در نیمه شعبان و مواردی از این دست. این تهدید، سال‌ها قبل از شکل‌گیری راهپیمایی‌های ملی در جشن غدیر و نیمه شعبان در حال شکل‌گیری بود و تلازمی میان بالا رفتن یکی از این دو و پایین آمدن دیگری از نظر تاریخی برقرار نیست.
نقد درست، به رویکرد صرفاً حکومتی است نه سلب رویکرد حکومتی. اهتمام اصلی حاکمیت باید فعال کردن سلول‌ها و هسته‌هایی مقاومت مردمی در کنار شبکه سازی اینها باشد. این امر البته در کنار نمایش دادن قدرت نهاد دین و ایجاد نشاط عمومی و شکل دادن به قله‌های فعالیت مذهبی و دینی شکل می‌گیرد.
از همین رو ضریب تأکید سنت اهل بیت ع در جلسات ذکر، همان جلسات کوچک خانگی و محلی و فامیلی است که تعبیر «أتخلون» (آیا خلوت می‌کنید) در متن این روایات دال بر چنین
گردهمایی‌هایی با طعم تقیه و سازماندهی و شبکه سازی در بافت زیرساختی اجتماعی است. ما پیش از انقلاب ضرورت این امر را حس می‌کردیم. شکل‌گیری هسته‌های خرد هیئت‌های مذهبی و شبکه سازی آنها در قالب هیئت‌های موتلفه توانست بوی همین مجالس حسینی را در شکل سازماندهی راهپیمایی‌ها و حتی شعارهای انقلاب و در نهایت صورت بندی انقلابمان به صورت یک انقلاب اسلامی به شکل مؤثری عمل کند. ما اکنون نیازمند بازسازی دوباره همان فناوری هستیم. فناوری عید غدیر در راهپیمایی ۱۰ کیلومتری، باید به این سطح ارتقا پیدا کند.
جالب آنکه تأکید روایات در این گردهمایی‌ها بر اشک است. یعنی حتی در جشن نیمه شعبان و غدیر اشک ریختن برای اهل بیت هیچ ایرادی ندارد. اشک حتی باعث انبساط خاطر و روح می‌گردد. این را در گپ و گفت آخر همه مراسمات هیأت با طعم چای می‌توان حس کرد. لذا هنگام ساخت مناسک شادی موافق سنت اهل بیت علیهم السلام، باید روح آن سنت را نیز حفظ نمود
نگاه انتقادی لازمه رشد جامعه اسلامی و ارتقا فرهنگ‌سازی است. انتقاد از حاشیه هر نوع فعالیتی از جمله برخی ریخت و پاش‌های بیهوده و یا کم توجهی به ظرفیت‌های محلی و فامیلی نباید طعم انتقاد را به هجمه به امری مشروع یعنی «وظیفه حاکمیت اسلامی در اقامه مناسک» برگرداند.
