سرپرست دانشگاه آزاد: پایان چیدمان سنتی و آغاز جذب اساتید میان‌رشته‌ای
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی، شورای مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی با حضور بیژن رنجبر سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی، معاونین دانشگاه و روسای دانشگاه آزاد اسلامی استان ها برگزار شد.
رنجبر در این جلسه ضمن تسلیت و تبریک شهادت شهدای اقتدار کشور به خصوص دانشمند شهید طهرانچی، اظهار داشت: طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، تلاش‌های فراوانی برای ارتقای علم و فناوری، گسترش فضای انقلابی و حفظ کیان دانشگاه که مد نظر مقام معظم رهبری بود، داشته و همواره در راستای اهداف محوری دانشگاه گام برداشتند.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های دانشگاه از ساعت ۵:۳۰ صبح روز ۲۳ خرداد پس از شهادت طهرانچی با همت و همراهی مجموعه دانشگاه آغاز شد، اظهار داشت: ولایتی در بخش‌های مختلف حمایت‌های مؤثری داشت و با وجود همه مشغله‌ها، هیچ‌گونه کوتاهی در کمک و همراهی نکرد.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به موضوع پرداخت حقوق کارکنان گفت: یکی از مسائل بسیار مهم در دانشگاه، بحث حقوق همکاران بود که خوشبختانه با تلاش مجموعه، پیش از پایان ماه پرداخت شد. این اقدام در شرایط دشوار، حتی در ایام جنگ ۱۲ روزه نیز متوقف نشد و دانشگاه همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد.
وی تأکید کرد: این اتفاق نشان‌دهنده تدبیر و درایت مجموعه است و امیدواریم این روند ادامه داشته باشد. به‌ویژه آنکه حقوق همکاران قراردادی و شرکتی که معمولاً با تأخیر پرداخت می‌شد، باید اصلاح شود.
رنجبر با اشاره به برگزاری امتحانات در دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: ۹۱ درصد امتحانات با موفقیت برگزار شد. پیش از آغاز جنگ، ۷۰ درصد امتحانات به‌صورت حضوری برگزار شده بود و با شروع جنگ، حدود ۲۱ درصد دیگر به‌صورت ترکیبی انجام شد.
وی ادامه داد: در شهرهایی که تحت حمله قرار نگرفتند، امتحانات حضوری برگزار شد و در شهرهای مورد تهاجم، آزمون‌ها به شکل مجازی انجام گرفت. اگرچه تعطیلات سوم و چهارم تیر روند برگزاری را کمی به تأخیر انداخت، اما در مجموع امتحانات ظرف دو تا سه روز پایان یافت.
رنجبر در ادامه جلسه به موضوع « اجرایی و مناسب سازی بازآرایی ساختار نظام دانشی دانشگاه» پرداخت و تاکید کرد: در این زمینه موضوع دانشکده های موضوعی مطرح است.
وی ادامه داد: ما در مسیر سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی که پنج‌ساله است و طراحی شده حرکت می‌کنیم و اکنون در میانه سال چهارم هستیم و باید سند را به‌درستی به پایان برسانیم تا در سال پنجم جمع‌بندی نهایی صورت گیرد.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی افزود: ضروری است که پس از اتمام این مسیر، مشخص شود تا چه اندازه موفق بوده‌ایم. به همین منظور، از اعضای ستاد نظارت درخواست می‌کنم جلسات ارزیابی هر سه ماه یک‌بار به صورت فصلی برگزار شود تا انحراف از سند پیش نیاید.
رنجبر تأکید کرد: نباید این ارزیابی‌ها به پایان سال و زمان بررسی بودجه موکول شود، بلکه باید به‌طور مستمر و منظم صورت گیرد تا مشخص شود پیش‌بینی‌های بودجه‌ای چه میزان محقق شده است.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اهمیت این نوع جلسات، یادآور شد: این نشست‌ها ارزشمند است و می‌تواند مسیر اجرای سند را روشن‌تر کند. جلسات فصلی فرصتی فراهم می‌کند که بررسی شود بودجه‌های مصوب تا چه اندازه عملیاتی شده است.
رنجبر در ادامه با اشاره به مصوبه اخیر هیات رئیسه دانشگاه اظهار داشت: رؤسای استان‌ها باید دارای اختیارات کافی باشند. وظیفه اصلی ما نظارت است و اگر در این حوزه کمبود یا نقصان وجود داشته باشد، تلاش می‌کنیم نظارت‌ها را تقویت کنیم.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ما در سطح مرکزی بایستی نظارت و حمایت داشته باشیم و حمایت اصلی نیز در اختیار گذاشتن مدیریت به خود استان‌هاست.
وی خاطرنشان کرد: طبیعتاً بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی از سوی سازمان مرکزی صادر خواهد شد که رعایت آنها الزامی است، اما اجرای امور در اختیار رؤسای استان‌ها خواهد بود.
عدالت‌ورزی و تعهد در تصمیم‌گیری‌ها و داوری‌ها باید سرلوحه کار قرار گیرد
رنجبر با اشاره به موضوع دانشکده‌های موضوعی اظهار داشت: در این زمینه پاورپوینتی آماده شده و بخشنامه‌ای نیز در دی‌ماه صادر شده که در اختیار استان‌ها قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه بر اساس این بخشنامه برخی سؤالات از سوی واحدها مطرح شده، گفت: این امر طبیعی است، چراکه هر بخشنامه‌ای در اجرا ممکن است با پرسش‌ها و ابهاماتی مواجه شود.
رنجبر افزود: همان‌گونه که شهید طهرانچی نیز بر آن تأکید داشت، باید این مشکلات در عمل برطرف شود و جای نگرانی وجود ندارد، چراکه این مسائل در تعاملات درون‌سازمانی حل خواهد شد.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: بخش اجرایی و مناسب‌سازی ساختار در همین راستا تدوین شده تا بر اساس عدالت و امانت‌داری، مسئولیت‌ها به‌درستی انجام گیرد.
رنجبر با اشاره به اهمیت مسئولیت‌پذیری در نظام دانشگاهی تصریح کرد: همه دانش و امکاناتی که در اختیار داریم باید به‌درستی به کار گرفته شود تا به دانشجویان و جامعه منتقل گردد.
وی تأکید کرد: عدالت‌ورزی و تعهد در تصمیم‌گیری‌ها و داوری‌ها باید سرلوحه کار قرار گیرد.
ضرورت ایجاد رشته‌های جدید براساس علوم و فناوری‌های همگرا و تمام گرا
وی با اشاره به تحولات علمی در سطح جهانی بیان کرد: از اواخر قرن بیستم بسیاری از پارادایم‌های علمی تغییر کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، بحث همگرایی علوم و فناوری‌ها در کشورهایی مانند آمریکا و ژاپن مطرح شد.
وی ادامه داد: در گذشته علم به‌صورت یکپارچه دیده می‌شد، اما به مرور رشته‌ها تجزیه و تخصصی شدند و امروز مجدداً روند همگرایی آغاز شده است.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه همگرایی نوین تفاوتی اساسی با گذشته دارد، اظهار داشت: پیش‌تر همگرایی به‌معنای هم‌افزایی علوم بود، اما اکنون به‌دلیل تسلط بر فناوری‌های نانو، علوم در سطح اتمی وحدت یافته و در هم تنیده شده و ابرفناوری‌ها شکل گرفته‌اند که ویژگی‌ها و توانمندی‌های جدیدی به همراه دارد.
وی افزود: این تغییرات نشان داد که چیدمان سنتی گروه‌ها و دپارتمان‌های علمی بایستی تغییر کند. اگر پیش‌تر در یک گروه صرفاً استادان فیزیک جذب می‌شدند، امروز می‌توان در کنار آنان متخصصان پزشکی، مهندسی برق و رشته‌های دیگر را نیز به کار گرفت. این تغییر نیازمند زمان و اقناع جامعه علمی است، اما چاره‌ای جز حرکت در این مسیر نداریم.
رنجبر با تأکید بر لزوم ایجاد تحول بنیادین در آموزش و رشته‌های دانشگاهی گفت: باید رشته‌های جدید بر اساس علوم و فناوری‌های همگرا و تمام گرا، همچنین متناسب با نیازهای جامعه و نوآوری‌های باز ایجاد شوند. وی خاطرنشان کرد: مرزهای دانشگاه باید بر اساس فناوری‌های نوین بازتعریف شود و این همان موضوع‌محوری است که دانشگاه آزاد اسلامی به سمت آن حرکت می‌کند.
سند تحول دانشگاه، مبنای ایجاد رشته‌ها و حوزه‌های میان‌رشته‌ای و نوین خواهد بود
وی تصریح کرد: بحث دانشکده‌های موضوعی سال‌ها پیش مطرح شده و از سال ۱۳۹۶ در قالب اسلایدها و گزارش‌ها ارائه شده بود. بنابراین این مسیر اجتناب‌ناپذیر است و باید پیش برود، هرچند در این مسیر اشکالاتی وجود دارد که باید برطرف شود.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی، با اشاره به فناوری‌های کارآفرینی دانش‌بنیان اظهار داشت: خوشبختانه در این زمینه اقدامات مؤثری صورت گرفته و سند تحول دانشگاه نیز با صرف هزاران نفرساعت تدوین و اجرایی شده است.
وی با بیان اینکه امروز همه فعالیت‌ها بر اساس این سند در حال پیشرفت است، گفت: این سند مبنای ایجاد رشته‌ها و حوزه‌های میان‌رشته‌ای و نوین در دانشکده‌های واحدها خواهد بود.
رنجبر افزود: دریافت مجوز رشته‌های جدید از وزارت علوم یا وزارت بهداشت آسان نیست و به همین دلیل نمی‌توان به سرعت ماموریت دانشکده‌های سنتی را تغییر داد و جایگزین کرد، بلکه باید به‌صورت ترکیبی پیش رفت.
وی تأکید کرد: تغییرات باید آرام، تدریجی و همراه با تدبیر انجام شود تا مسیر توسعه رشته‌های نوین بدون خلل طی شود.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به برخی از رشته‌های نوظهور گفت: مهندسی سامانه‌های سایبری- مهندسی نوروموفیک، فیزیکی، زیست‌شناسی سنتتیک و واقعیت مجازی پیشرفته و غیره از جمله حوزه‌هایی هستند که به راحتی مجوز ایجاد آنها صادر نمی‌شود.
وی یادآور شد: بطور مثال حتی در مواردی مانند راه اندازی رشته زیست‌شناسی سنتتیک که اینجانب مسئول کارگروه علوم پایه وزارت علوم بودم، به دلیل کمبود اعضای هیئت‌علمی مرتبط به سختی موافقت می کردند، بنابراین باید این مسیر را با دقت و گام‌به‌گام پیش برد.
ضرورت حرکت از دانشکده‌های سنتی به سمت دانشکده‌های موضوعی
وی با بیان اینکه حرکت از دانشکده‌های سنتی به سمت دانشکده‌های موضوعی یک ضرورت است، اظهار داشت: این تغییر ساختار آموزشی، دانشگاه را از انفعال به کنشگری تبدیل می‌کند و نقش آن را از آموزش صرف به نوآوری و اثرگذاری واقعی در جامعه ارتقا می‌دهد.
رنجبر با اشاره به ساختار دانشکده‌های سنتی گفت: در این دانشکده‌ها گروه‌های آموزشی و پژوهشی به‌صورت سلسله‌مراتبی فعالیت می‌کنند و هر دانشکده متشکل از حداقل سه گروه آموزشی است. وی ادامه داد: در مقابل، دانشکده‌های موضوعی بر یک موضوع یا مسئله کلان اجتماعی، علمی یا فناوری تمرکز دارند و به جای تعریف گروه‌های آموزشی کلاسیک، هسته‌های علمی و پژوهشی حول یک موضوع شکل می‌گیرند.
وی افزود: به عنوان نمونه، در موضوع سلامت نمی‌توان تنها به تعریف یک رشته محدود بسنده کرد، بلکه باید مجموعه‌ای از رشته‌ها و حوزه‌های مرتبط با این موضوع ذیل یک دانشکده موضوعی سازمان‌دهی شوند.
رنجبر تصریح کرد: در حال حاضر دانشکده‌های سنتی به فعالیت خود ادامه می‌دهند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد، اما دانشگاه باید به تدریج به سمت ایجاد دانشکده‌های موضوعی نیز حرکت کند.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی، با بیان اینکه حرکت به سمت دانشکده‌های موضوعی باید به‌صورت ترکیبی و تدریجی انجام شود، اظهار داشت: همان‌طور که در جهان نیز یکباره دانشکده‌های سنتی تغییر و یا حذف نمی شوند، ما نیز باید به آرامی و با تدبیر این تحول را رقم بزنیم.
وی افزود: در تاریخ علم نیز چنین روندی دیده شده است؛ در برخی دانشگاه های دنیا دانشکده های چند ساله ای وجود دارد، امروز هم بسیاری از دانشکده‌های سنتی همچنان پابرجا هستند در حالی که دانشکده‌های موضوعی در کنار آنها شکل می‌گیرند.
رنجبر با اشاره به ویژگی‌های آموزشی و پژوهشی دو نوع دانشکده گفت: در دانشکده‌های سنتی آموزش‌ها عمدتاً رشته‌محور و دیسیپلینی هستند، در حالی که در دانشکده‌های موضوعی آموزش‌ها ترکیبی، میان‌رشته‌ای و مسئله‌محور است.
وی ادامه داد: دانشکده‌های سنتی عمق علمی بالایی دارند اما انعطاف‌پذیری آنها کم است، در حالی که دانشکده‌های موضوعی انعطاف‌پذیر بوده و بر مسائل واقعی جامعه متمرکز می‌شوند.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: البته دانشکده‌های موضوعی خطر سطحی شدن را نیز دارند، زیرا ممکن است مسائل اجتماعی و علمی پس از چند سال تغییر کنند، در حالی که رشته‌های سنتی همچون فقه، فلسفه، حقوق، ریاضی و … همواره باید پابرجا بمانند.
وی افزود: در دانشکده‌های سنتی فارغ‌التحصیلان در یک رشته تخصصی تربیت می‌شوند، اما در دانشکده‌های موضوعی دانشجویان چندرشته‌ای و چندمهارتی بار می‌آیند و آماده پاسخگویی به مسائل نوظهور می‌شوند.
رنجبربا اشاره به نمونه‌های بین‌المللی تصریح کرد: از سال های گذشته بسیاری از دانشگاه‌های جهان به سمت ایجاد دانشکده‌های موضوعی حرکت کرده‌اند. در ایران نیز از اوایل دهه ۹۰ تجربه‌های مشابهی شکل گرفت؛ به عنوان مثال، در دانشگاه تربیت مدرس از درون دانشکده علوم پایه بخش های زیست شناسی و ریاضی تبدیل به دانشکده های موضوعی علوم زیستی و علوم ریاضی شدند که دستاوردهای ارزشمندی به همراه داشت.
می‌توان با حفظ ساختارهای اصیل دانشگاه، هسته‌های علمی و موضوعی جدید را ایجاد کرد
وی افزود: در حوزه علوم انسانی نیز رشته اقتصاد به سمت موضوع‌محوری حرکت کرده و در علوم پزشکی نیز بخش‌هایی همچون ویروس‌شناسی قابلیت تبدیل به دانشکده موضوعی را دارند.
به گفته وی، ایجاد دانشکده‌های موضوعی به معنی حذف کامل دانشکده‌های سنتی نیست، بلکه می‌توان با حفظ ساختارهای اصیل دانشگاه، هسته‌های علمی و موضوعی جدید را در کنار آنها ایجاد کرد.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به هسته‌های علمی در دانشکده های موضوعی گفت: این هسته‌ها می‌توانند حول موضوعاتی مانند انرژی‌های نو، سیاست‌گذاری اقلیمی، محیط زیست، حمل‌ونقل سبز و توسعه پایدار شکل بگیرند و در قالب کارآموزی و پژوهش، مهارت‌های جدیدی به دانشجویان بیاموزند.
وی افزود: بودجه‌گذاری برای دانشکده‌های موضوعی اهمیت بالایی دارد و باید در ردیف بودجه سالانه واحدهای دانشگاهی دیده شود، چرا که فعالیت‌های این دانشکده‌ها ماهیتاً پژوهش‌محور، نوآورانه و مسئله‌گرا هستند.
رنجبر با تأکید بر اینکه ایجاد دانشکده‌های موضوعی نیازمند تصمیم‌گیری دقیق در هیئت‌های امنای استانی است، اظهار داشت: خوشبختانه این مصوبات در استان‌ها انجام شده و هیات امنای مرکزی نیز آنها را تصویب خواهد کرد.
وی ادامه داد: روسای دانشکده‌های موضوعی نیز توسط روسای واحدهای دانشگاهی پیشنهاد و توسط رئیس استان منصوب می‌شوند و نیازی به دخالت سازمان مرکزی نیست.
مأموریت دانشکده‌های موضوعی تربیت دانشجویان نوآور، مسئله‌محور و متصل به صنعت است
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مأموریت دانشکده‌های موضوعی تربیت دانشجویان نوآور، مسئله‌محور و متصل به صنعت است، گفت: این دانشکده‌ها باید به بستری برای استارتاپ‌ها، پژوهش‌های کاربردی و پاسخ به نیازهای جامعه تبدیل شوند.
رنجبر تصریح کرد: دانشگاه آزاد اسلامی با تکیه بر این رویکرد، ضمن حفظ هویت علمی خود، به سوی ایفای نقشی پررنگ‌تر در توسعه فناوری و حل مسائل کشور حرکت خواهد کرد.
نوید ادهم: فعالیت‌های گسترده ای توسط رنجبر در دانشگاه آغاز شده است
در ادامه مهدی نوید ادهم دبیر کل هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی یادآور مسیر پرافتخار ما هستند، افزود: یاد شهدای گرانقدر به ویژه طهرانچی، را گرامی می‌داریم تا بتوانیم راه و اندیشه ایشان را استمرار بخشیم و عملیاتی کنیم.
وی با قرائت حدیثی از حضرت امام رضا علیه‌السلام یادآور شد: علوم و اندیشه ما باید به دیگران یاد داده شود و عملیاتی گردد تا مردم با محاسن کلام ما آشنا شوند.
وی افزود: اگر ویژگی‌های اخلاقی و عملی در نشر و اجرای دین رعایت شود، می‌توان محاسن کلام اهل بیت را به فرزندان و دانشجویان آموخت و آنان را با مقاصد کلام الهی آشنا کرد.
نوید ادهم با اشاره به انتخاب رنجبر برای سرپرستی دانشگاه گفت: با توجه به سابقه مثبت و مفید ایشان در دانشگاه تربیت مدرس و دوران قائم‌مقامی در دانشگاه آزاد، ایشان برای این مسئولیت مناسب شناخته شدند.
وی افزود: رنجبر از ساعات اولیه شروع به کار، فعالیت‌های خود را آغاز کردند و پس از یک یا دو روز، گزارش این تصمیم به جناب آقای ولایتی ارائه شد و ایشان نیز به دفتر مقام معظم رهبری اعلام کردند که رنجبر به عنوان سرپرست دانشگاه معرفی شوند.
نوید ادهم با تأکید بر آغاز فعالیت‌های گسترده توسط رنجبر افزود: خوشبختانه فعالیت‌های مختلف در دانشگاه آغاز شده و هفته‌ای سه تا چهار جلسه ایشان با ولایتی برای بررسی و پیگیری امور برگزار می کنند.
وی با بیان اینکه یکی از اصلی‌ترین اولویت‌ها، پرداخت به موقع حقوق اساتید و کارکنان بود، تصریح کرد: این اقدام با تلاش یکایک همکاران به خوبی انجام شد و نسبت به گذشته دستاورد مهمی برای دانشگاه محسوب می‌شود.
نوید ادهم با بیان اینکه امور جاری دانشگاه و اقدامات مختلف آموزشی و پژوهشی مورد بررسی قرار می‌گیرند، گفت: پیام آقای ولایتی به رنجبر این بود که کارها با قوت ادامه پیدا کند و پیام لازم به دوستان و همکاران در استان‌ها منتقل شود تا هیچ خللی در امور ایجاد نشود.
وی افزود: برخی گفتگوها و کاندیداتوری‌ها در فضای مجازی مطرح شد، اما از جانب آقای ولایتی تنها رنجبر مورد نظر بودند و این موضوع به دفتر نیز اعلام شد.
نوید ادهم در پایان با تأکید بر همکاری تیم علمی و پژوهشی دانشگاه افزود: مساعدت و تلاش یکایک شما عزیزان و تلاش شخص رنجبر زمینه‌ساز ارتقای کمی و کیفی دانشگاه خواهد بود.
