برای «شیرسنگی» ۴ ماه مانند عشایر زندگی کردیم؛ سینما را بی‌خاصیت کردند

به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست برنامه «سینمای ایران برای وطن» با نمایش نسخه مرمت شده «شیرسنگی» یکشنبه ۵ مرداد با حضور مسعود جعفری جوزانی و علیرضا شجاع نوری و با اجرای حمیدرضا مدقق در موزه سینما برگزار شد.

مسعود جعفری جوزانی در ابتدای این نشست درباره جنگ گفت: در آن زمان جنگ ایران و عراق بود و من ۲ فیلم «شیرسنگی» و «در مسیر تندباد» را ساختم و اگر توجه کرده باشید فیلم‌های من بیشتر درباره ابعاد جنگ است تا خود جنگ. وقتی بیگانه به خاک آدم می آید تحقیرآمیزترین اتفاق ممکن است و هرکسی جز این چیزی بگوید دروغ است.

این کارگردان با بیان اینکه کسانی که تفنگ در دست می‌گیرند باید حرمت تفنگ را هم یاد بگیرند و بدانند که نباید هرجایی تفنگ کشید، بیان کرد: من معتقدم تفنگ حرمت دارد و ملت ما حرمت تفنگ را نگه داشتند. آدم باید خیلی بی‌انصاف باشد که این تلاش‌ها و رشادت ها را فراموش کند. باور من این است که هیچ عجنبی مانند رژیم صهیونیستی در طول تاریخ نبوده که بچه‌های مردم را تا این حد فجیع بکشد و مردم را گرسنه نگه دارد تا بمیرند.

جعفری جوزانی با اشاره به گذشته‌ها بیان کرد: من خیلی دلم برای گذشته‌ها تنگ می‌شود. آدم‌ها در گذشته واقعاً هنرمند بودند و مانند امروز کاسب‌کار نبودند. برخی از بچه‌ها که آن دوران کار می‌کردند بسیار بااخلاق‌تر و منظم‌تر بودند و همه‌جوره با پروژه همکاری می‌کردند. ما برای ساخت این فیلم در سیاه‌چادر زندگی می‌کردیم و گاهی رتیل وارد چادرها می‌شد اما تمام عشق ما این بود که کار را به سرانجام برسانیم و حتی یک نفر هم نسبت به شرایط اعتراض نمی‌کرد.

عشایر ستون فقرات ملت ایران هستند

این کارگردان با اشاره به خرده فرهنگ عشایر در فیلم «شیر سنگی» توضیح داد: عشایر ستون فقرات ملت ایران هستند و در طول تاریخ عشایر هرگز به این مملکت خیانت نکرده‌اند و همواره ظلم‌ستیز بوده‌اند. در زمان جنگ نیز خط‌شکن‌های جبهه بچه‌های بختیاری بودند و فقط با نان و خرما به دل خط می‌زدند. من تا ۵ سالگی میان عشایر بزرگ شده‌ام و خاطرات آنها همواره در ذهنم مانده است و در فیلم‌هایم نیز از این تجربیات استفاده کرده‌ام.

وی با اشاره به اینکه قصد نداشته است کل فیلم به زبان لری باشد، گفت: اگر می‌خواستیم به طور کلی به زبان لری صحبت کنیم باید برای فیلم زیرنویس فارسی می‌گذاشتیم به همین دلیل سعی کردیم آهنگ زبان محلی را حفظ کنیم و مجبور به استفاده از زیرنویس نشویم. هنگام نوشتن فیلمنامه نیز به این اتفاق توجه داشتیم و با زنده یاد عزت الله انتظامی و علی نصیریان و سایر بازیگران تمرین می‌کردیم و هر کلمه‌ای که برایشان سخت بود آن را تغییر می‌دادیم تا به راحتی بیان کنند.

اکبر عبدی قرارداد سفید امضا کرد

این کارگردان متذکر شد: افرادی مانند علی نصیریان، عزت الله انتظامی، شجاع‌نوری و … عاشق سینما بودند و هرگز درباره دستمزدشان چیزی نمی‌گفتند. حتی وقتی هنگام ساخت فیلم به مشکل مالی شدیدی برخوردیم انتظامی و نصیریان پیش من آمدند و پیشنهاد دادند یکی از آنها خانه اش را بفروشد و به فیلم کمک کند و هر ۲ در یک خانه زندگی کنند. حتی یادم می‌آید که می‌گفتند اکبر عبدی پولکی است اما برای فیلم «ناصرلدین شاه آکتور سینما» که من تهیه کننده فیلم بودم سفید امضا کرد و هیچ مبلغی را به من نگفت.

وی درباره تغییر لحن سینما، بیان کرد: مشکل ما در سینما هم در حوزه مدیریت ضعیف است و هم در ظرافت کسانی که کار هنری می‌کنند. سینما وقتی آبرومند شد ۲ جریان آن را به نفع خود مصادره کردند؛ یکسری آدم بی‌ربط که پول زیاد وارد سینما کردند و سلیقه نازل خودشان را به سینماگران تحمیل کردند. فیلم تجاری چیز بدی نیست اما نباید به هر قیمتی فیلم تجاری ساخت. گروه دوم نیز سینمای پروپاگاندا بود و پولی که از طریق ارگان‌های دولتی وارد سینما شد لحن فیلم‌ها را تغییر داد.

مسئولان سینما را بی‌خاصیت کردند تا برایشان خطری نداشته باشد

این کارگردان متذکر شد: مسئولان سینما را رها کردند زیرا مزاحمشان بود. در دهه ۷۰ حرف برخی سینماگران برای مردم خیلی مهم و تاثیرگذار بود به طور مثال سینماگران در رأیی که آقای خاتمی در انتخاب ریاست جمهوری گرفت، تاثیر بسیار زیادی داشتند. این اتفاق دولت را ترساند در نتیجه طالب سینمایی شدند که مانند سینمای پیش از انقلاب بی‌خاصیت است و برایشان مزاحمت ایجاد نمی‌کند. این نوع سینما را حتی سانسور هم نمی‌کنند زیرا خطری برایشان ندارد.

در ادامه علیرضا شجاع‌نوری تهیه کننده و بازیگر «شیرسنگی» گفت: من به واسطه شغلم در بنیاد سینمایی فارابی باید سینمای ایران را به کشورهای خارجی معرفی می‌کردم، بازیگری هم آرزویم بود و به عنوان شغل دوم به آن نگاه می‌کردم زیرا به دلیل مشغله کاری ام نمی‌توانستم هرنقشی را بازی کنم. «شیرسنگی» به نوعی گریبان من را گرفت و دلم برای این فیلم رفت. در آن زمان خیلی تجربه بازیگری نداشتم و به جز داستان و حماسه آن، بودن در کنار بزرگانی همچون علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، ولی الله شیراندامی، احمد هاشمی، فهیمه راستکار، اصغر همت، حمید جبلی و … برایم افتخار و فرصت بزرگی بود و در راس آن در کنار آقای جوزانی که فرصت بسیار طلایی برایم به وجود آورد.

مانند عشایر زندگی می‌کردیم

وی درباره چالش‌های ساخت «شیر سنگی» توضیح داد: زمانی که این فیلم ساخته شد ما به مدت ۴ ماه در سمیرم که لوکیشن ما بود، چادر زده بودیم و مانند ایلیاتی‌ها همان‌جا زندگی می‌کردیم. درواقع حال و هوای پروژه کاملاً دلی بود. یادم می آید ۱۸ کیلومتر با لب جاده فاصله داشتیم و فقط هر چند روز یک‌بار برای استحمام به شهر می‌رفتیم. حتی غذای مورد نظرمان را هم خودمان در همانجا تهیه می‌کردیم و می‌پختیم.

شجاع‌نوری درباره نمایش «شیرسنگی» در خارج از کشور نیز گفت: اولین نمایش بین‌المللی «شیرسنگی» را در کانادا داشتیم و یک روزنامه کانادایی مقاله مفصلی درباره این فیلم نوشت در نتیجه کشورهای بیشتری درخواست اکران فیلم را داشتند اما این فیلم ۳۵ میلی‌متری بود و امکان اکران آن در برخی کشورها ممکن نبود.

قدر گوهر سینما را ندانستیم

این بازیگر سینما در پاسخ به این پرسش که چرا سینما در طول سال‌ها پیشرفت نکرد، توضیح داد: جایگاه امروز سینما برمی‌گردد به نگاهی که در کل جامعه نسبت به سینما به وجود آمد. زمانی که کسی این پدیده را نمی‌شناخت، سینما بسیار پیشرفت کرد اما زمانی که سینما ناگهان میان مردم شناخته شد کم کم از درون دچار تغییر شد و درواقع قدر این گوهری که داشتیم دانسته نشد. به عقیده من دیجیتالی شدن سینما و راحت شدن فیلمسازی یکی از دلایل ضعف این حرفه بود.