مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در شرایطی از تضاد و بی‌اعتمادی
فواد ایزدی کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا اظهار کرد: ایران و آمریکا پس از چهار دور مذاکره همچنان دارای اختلافات جدی هستند. آمریکایی‌ها می‌گویند که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. ما نیز خود نمی‌خواهیم سلاح هسته‌ای داشته باشیم، پس به ظاهر نباید مشکلی وجود داشته باشد. منتها مشکل از جایی ایجاد می‌شود که حرفی که آقای ترامپ می‌زند، بعداً آن را تغییر می‌دهد.
وی افزود: تنها چیزی که ترامپ می‌گوید این است که ایران نباید سلاح هسته‌ای نداشته باشد، اما خودش و اطرافیانش صحبت از این می‌کنند که ایران کلاً نباید غنی‌سازی داشته باشد. در حالی که ایران پذیرفته است غنی سازی اش را محدود کند و طبق برجام، به میزان ۳.۶۷ درصد برساند و هیچ کارشناسی نه در داخل آمریکا و نه در خارج آمریکا وجود ندارد که معتقد باشد ما با غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد بتوانیم سلاح هسته‌ای بسازیم، پس آمریکا نباید با این میزان غنی سازی مشکلی داشته باشد.
ایزدی با اشاره به گزارش اخیر نهادهای اطلاعاتی آمریکا در خصوص ایران، تصریح کرد: نهادهای اطلاعاتی آمریکا حدود دو ماه پیش گزارشی تهیه کردند که رئیس این نهادها آن را به سنای آمریکا ارائه داد. جلسه علنی بود و در آن گزارش سه نکته درباره ایران بیان شده بود؛ نخست اینکه ایران برنامه‌ای برای ساخت بمب هسته‌ای ندارد، دوم اینکه تصمیمی نیز برای این کار نگرفته است و سوم اینکه هیچ‌گاه برنامه‌ای برای ساخت آن نداشته است. از این جهت، مشکل پیچیده‌ای وجود ندارد. ایران می‌تواند تضمین عملی بدهد که هیچ‌گاه به سمت ساخت بمب اتم نمی‌رود یعنی واقعاً نمی‌تواند تصمیم به غنی‌سازی برای بمب اتم بگیرد، چون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌آید و بازرسی می‌کند، دقیقاً کاری که در برجام نیز انجام می‌شد، لذا اگر کسی دغدغه ساخت سلاح هسته‌ای داشته باشد، به راحتی می‌تواند مطمئن شود که ایران دنبال بمب هسته‌ای نیست.
ایران الگوی لیبی را نمی‌پذیرد
این کارشناسی مسائل بین الملل با اشاره به جمع شدن برنامه هسته‌ای لیبی، بیان کرد: به نظر می‌آید آمریکایی‌ها می‌خواهند به بهانه برنامه هسته‌ای الگوی لیبی را در مورد ایران پیاده کنند و برخی از مقاماتشان هم این را به صراحت گفتند ولی این الگویی نیست که ایران بتواند آن را بپذیرد، چون زمانی که رهبران لیبی تصمیم گرفتند کاری انجام دهند همه برنامه هسته‌ای خود را جمع کردند اما بعد لیبی را تجزیه و نابود کردند و مشکلات زیادی برای آن به وجود آوردند.
ایزدی با اشاره به موضوع رفع تحریم‌ها، گفت: [در این چند دور مذاکره] حتی اگر توافق هم می‌شد، آن گشایش تحریمی که اتفاق می‌افتاد بسیار محدودتر از گشایش تحریمی سال ۱۳۹۴ بود. چون در سال ۹۴، نفت ایران و برنامه هسته‌ای‌اش تحریم شده بودند. توافق سال ۹۴ توانست تحریم‌های هسته‌ای را تعلیق کند، اما در این ده سال، نیروهای ضد ایرانی وقت داشتند قوانین جدید بنویسند و قوانین قبلی را تغییر دهند و همین باعث شده است نهادهای نفتی و بانکی کشور به دلایل دیگری همچون تروریسم هم تحریم شوند. حال آنکه خودشان در غزه فعالیت‌های تروریستی زیادی انجام می‌دهند، اما ما را به تروریسم متهم می‌کنند، از این جهت، حتی اگر توافقی انجام می‌شد، آن تحریم‌های غیرهسته‌ای باقی می‌ماند و تعلیق تحریم‌های بانکی و نفتی ایران بسیار دشوار و تقریباً غیرممکن بود و به همین علت است که ایران نباید امتیاز جدی به طرف مقابل بدهد، چون نمی‌تواند گشایش تحریمی جدی برای کشور ایجاد کند.
دیدگاه مثبتی در آستانه دور پنجم مذاکرات، وجود ندارد؛ تعدد دیدگاه در طرف مقابل
وی در پاسخ به پرسشی در مورد دور پنجم مذاکرات اظهار کرد: بنده احساس می‌کنم که در آستانه دور پنجم مذاکرات، دیدگاه مثبتی وجود ندارد، البته حرف‌هایی که خارج از فضای مذاکره زده می‌شود و آنچه در محیط مذاکراتی مطرح می‌شود، با هم متفاوت هستند. حال اگر وارد دور پنجم شویم، باید دید که طرف مقابل می‌خواهد حرف‌هایی که در فضای رسانه زده تکرار کند یا خیر. اگر احساس شود که می‌توان کار کرد و پرونده را جلو برد، دور پنجم می‌تواند مؤثر باشد.
ایزدی عنوان کرد: به هر حال طرف مقابل تعدد دیدگاه دارد. مقام معظم رهبری نیز تذکر داده‌اند که مذاکرات یکی از ده‌ها کاری است که وزارت امور خارجه باید انجام دهد. آن‌ها نباید وقت کشور را صرف افرادی کنند که هر روز حرف خود را تغییر می‌دهند و به توافق قبلی پایبند نیستند. این رویکرد نسبت به مردم ایران غیرقابل قبول است.
وی در پاسخ به سوالی دیگر درباره احتمال حمله اسرائیل به ایران و واکنش تهران گفت: بله، اسرائیلی‌ها افرادی جنایتکار هستند. آن‌ها با مشکلی مواجه‌اند و می‌خواهند حمله‌ای انجام دهند که تأثیرگذار بر برنامه‌های ایران باشد، اما برای این کار به کمک آمریکایی‌ها نیاز دارند؛ البته خودشان می‌توانند با استفاده از فضای عراق موشکی پرتاب کنند که آنجا نیز نیاز به همراهی آمریکا دارند.
موضوع اصلی درک هزینه دار بودن حمله به ایران است
ایزدی تاکید کرد: بحث حمله و مذاکره دو موضوع جداگانه هستند. اگر طرف آمریکایی احساس کند که حمله به ایران هزینه‌ای ندارد یا هزینه آن کم است، حتی اگر توافقی هم انجام شود، ممکن است حمله انجام گیرد. همچنین اگر توافقی نشود، هم ممکن است حمله‌ای صورت نگیرد. مسئله اصلی این است که اگر طرف مقابل احساس کند هزینه حمله بالاست، دیگر اقدامی نمی‌کند. لذا اینکه حمله‌ای صورت گیرد یا نه، بستگی به درک طرف مقابل از هزینه‌ها دارد.
وی در پایان گفت: رسانه‌هایی که از سوی نتانیاهو پول می‌گیرند، می‌خواهند این تصویر را به مخاطب ایرانی القا کنند که اگر شما چنین نکنید، جنگ می‌شود. در حالی که اینگونه نیست. شما می‌توانید تمکین نکنید و جنگی هم رخ ندهد. همچنین تمکین کنید و باز هم جنگ شود کمااینکه در لیبی اینگونه شد زیرا اگر طرف مقابل احساس کند که هزینه‌ای متوجه او نیست، اگر توافق شود هم ممکن است باز هم در عمل جنگ شود و تلاش می‌کند آنچه را که با مذاکره به دست نیاورده در جنگ به دست آورد.
